Jak uchronić dziecko przed cyberprzemocą?

Przemoc jest najbardziej prymitywną formą radzenia sobie z problemami i frustracją – gdyż nie wymaga od człowieka praktycznie niczego, o co warto w życiu walczyć – nie wymaga: moralności, pracy nad sobą, kierowania się rozumem, siły, charakteru, wiedzy umiejętności społecznych ani dobrej woli.

Pozornie daje ona poczucie  przewagi nad drugim człowiekiem, jednakże jest to przewaga pozorna, gdyż wymuszona i prowadząca do degradacji człowieka  - zarówno ofiary, jak i sprawcy.

Najczęściej przemoc „karmi się” milczeniem i brakiem uświadamiania sobie istnienia zła oraz  krzywdzenia drugiego człowieka.

Na odbudowę i zmianę życia zawsze jest dobry moment – dlatego warto o przemocy rozmawiać i warto o niej pisać. Tym bardziej, że we współczesnym świecie zyskuje ona również nową postać – szerząc się w cyberprzestrzeni – a mianowicie ma postać cyberprzemocy.

Agresja elektroniczna jako zjawisko nowe jakościowo.

Specyfika współczesnego życia polega na dynamicznym rozwoju technik informacyjnych i komunikacyjnych, co przekłada się na obszar stosunków międzyludzkich, które mają w coraz większym stopniu  - wymiar wirtualny.

W cyberprzestrzeni  - tak samo jak w realnym życiu może zaistnieć wiele albo prawie wszystko  - co towarzyszy relacjom międzyludzkim – do których zaliczamy agresję i przemoc. Podobnie rzecz się ma w cyberprzestrzeni. 

Dla dzieci i młodzieży z pokolenie  e – generacji Internet jest nie tylko źródłem  informacji czy centrum techniki, ale staje się coraz ważniejszym, a niekiedygłównym i autonomicznym środowiskiem społecznego funkcjonowania.  Dlatego  kwestia bezpieczeństwa korzystania  z nowoczesnych technologii przez najmłodszych staje się coraz ważniejszym zagadnieniem wychowawczym.Współcześnie dostępne media poszerzają i przeobrażają przestrzeń życia dzieci i młodzieży, nadając dzieciństwu inną jakość.

Czy wpływ mediów elektronicznych ma zawsze charakter pozytywny?

Wyniki badań pokazują, że nie zawsze. Wskazują, że współczesną areną dla zjawisk zagrażających bezpieczeństwu najmłodszych w coraz większym stopniu staje się cyberprzestrzeń.

Wraz ze wzrostem dostępności nowoczesnych technologii zwiększa się skala zagrożeń internetowych, które mogą mieć wpływ na prawidłowy rozwój i funkcjonowanie dzieci.

Korzystanie z Internetu przez dzieci i młodzież może wiązać się z następującymi kategoriami zagrożeń:

• Kontakt z niebezpiecznymi treściami

• Kontakty z niebezpiecznymi osobami

• Przemoc rówieśnicza (cyberprzemoc)

• Uzależnienie od Internetu.

Czym jest cyberprzemoc?

Cyberprzemoc – jest przemocą poprzez użycie mediów, elektroniki i świata zasilanego przez prąd. Objawia się głównie za pomocą Internetu – przy wykorzystaniu telefonów komórkowych, kamer wideo, aparatów fotograficznych, a szczególnie komputerów. Choć z pozoru – wygląda na przemoc niegroźną, często ma bardzo poważne skutki. Dotyczy to nie tylko osób dorosłych, ale również dzieci i młodzież.

Co rozumiemy przez cyberprzemoc:

• nękanie, straszenie, obrażanie w sieci lub za pomocą telefonu komórkowego

• wysyłanie wulgarnych e-maili i smsów, kłótnie internetowe,

• publikowanie i rozsyłanie ośmieszających informacji, zdjęć i filmów,

• podszywanie się pod inną osobę, obraźliwe komentowaniem wpisów na blogu

• rejestrowanie niechcianych filmów lub zdjęć telefonem komórkowym

• włamania na blog, profil lub konto internetowe.

Wyniki badań na temat cyberprzemocy?

Badania socjologiczne pokazały, że problem cyberprzemocy  to nie tylko jednostkowe spektakularne przypadki, ale codzienne zjawisko wśród dzieci i młodzieży, którego skala (w zależności od metody badawczej) dotyczy od 20% do ponad połowy dzieci i młodzieży. Dzieci zazwyczaj nie uświadamiają sobie jak krzywdzące mogą być działania podejmowane w Internecie, a ofiary przemocy pozostawione sam na sam z problemem często nie potrafią sobie z nim poradzić.  Dlatego bardzo ważną rolę w przeciwdziałaniu cyberprzemocy pełni najbliższe otoczenie dziecka. Rodzice  i nauczyciele powinni podejmować działania profilaktyczne i szybko interweniować w sytuacji, gdy zachodzi podejrzenie, że dziecko jest ofiarą lub sprawcą przemocy w sieci.

Jakie są aspekty psychologiczne doświadczania cyberprzemocy?

Dziecko skrzywdzone w wyniku działań rówieśniczych odczuwa silną izolację od grupy, poczucie osamotnienia, niejednokrotnie rozpacz. Grupa rówieśnicza, która jest w okresie adolescencji (dojrzewania) najważniejszą grupą odniesienia, krzywdzi. Ofiara czuje więc, że jest poza grupą, przeżywa wstyd i upokorzenie. Czuje koncentrację uwagi na sobie, w czasie gdy atakują ją rówieśnicy. Doświadczenie  przemocy rówieśniczej w życiu dziecka to nagromadzenie silnych, bardzo trudnych uczuć i myśli.  Dziecko przeżywa skrajne emocje, bo wie, że nie możliwe jest cofnięcie czasu, może być nawet przyczyną myśli lub prób samobójczych. Cyberprzemocy towarzyszy upublicznienie aktu nękania - w tej sytuacji ofiara ma potrzebę zniknięcia, schowania się.

Dlatego tak niezmiernie ważna jest w przeciwdziałaniu cyberprzemocy rola rodziców i szkoły. Zarówno opiekunowie, jak i nauczyciele powinni podejmować temat przemocy w sieci w rozmowach z dziećmi.

Porady dla rodziców i opiekunów:

• Przede wszystkim należy uświadomić dzieciom czym jest cyberprzemoc i jakie ma konsekwencje – publikowanie niektórych materiałów  kwalifikuje się jako przestępstwo regulowane w kodeksie karnym, inne z kolei jak np. włamanie się do kont internetowych  - są podstawą do dochodzenia swoich  spraw na drodze cywilnoprawnej.

• Wychowywać dzieci w wartościach – aby czuły się istotami godnymi i kochanymi oraz umiały tak samo traktować innych.

• Nie bagatelizować problemu cybreprzemocy, jeśli zaistnieje ten problem – zarówno jeśli Państwa dziecko uczestniczyło w wirtualnym prześladowaniu innych bądź stało się ofiarą. Liczy się również czas – szybka reakcja, aby nie doszło do eskalacji konsekwencji zamieszczanych wiadomości, zdjęć czy filmów itp. Należy także wyciągnąć konsekwencje – adekwatnie do szkodliwości zaistniałej sytuacji.

• Zwracać uwagę na świadków cyberprzemocy – akcentować powinność pomagania kolegom, którzy doświadczyli w sieci przemocy, a z drugiej strony uświadamiać, że nawet przesłanie kompromitujących kogoś materiałów czyni z nich świadków przemocy.

• Uczyć dzieci, aby pod pozorem żartów nie wysyłały do kogoś obraźliwych treści ani nie rozpowszechniały wiadomości otrzymanych od innych bez ich zgody.

• Uwrażliwiać dzieci na fakt prawa ochrony danych osobowych, aby wiedziały jak chronić swoją prywatność oraz szanować prywatność innych.

• Nauczyć dzieci jak można blokować otrzymane e-mailii od osób, które nie znajdują się na ich liście kontaktów.

• Zapisywać obraźliwe wiadomości – być może będą one stanowiły dowód w sprawie.

• Zastosować filtry i zapory internetowe w komputerze.

• Zorientować się - jakie strategie przeciwdziałania cyberprzemocy wprowadzone zostały w szkole Waszego dziecka oraz współpracować z nauczycielami i innymi rodzicami, aby przeciwdziałać prześladowaniom w świecie rzeczywistym oraz w sieci, jeśli zaistnieją takie sytuacje.

• Poznać środowisko własnego dziecka – przyjaciół i ich rodziców, nauczycieli oraz  kolegów i koleżanki   z klasy.

• Pielęgnować dobry kontakt z dzieckiem, aby było szczere ze swoim rodzicem, nawet jeśli zachowa się bezmyślnie – każdy ma prawo do popełniania błędów i także należy starać się je naprawić.

• Przyjrzyj się, w miarę możliwości – jakie strony najczęściej odwiedza Wasze dziecko i z Kim koresponduje w sieci.

• Jeśli to możliwe – komputer powinien stać w widocznym miejscu dla wszystkich członków rodziny ( z uwzględnieniem faktu, że im większe dziecko – tym mniejszej potrzebuje ochrony ze strony dorosłych).

• Zorganizowanie życia w realu – rozwój zainteresowań oraz aktywności poza światem wirtualnym.

• Korzystać z ogólnopolskich programów profilaktycznych.

W celu przeciwdziałania problemowi  cyberprzemocy i innym zagrożeniom związanym z korzystaniem przez dzieci z mediów elektronicznych w lutym 2007 r. w ramach kampanii Dziecko w Sieci powołany został projekt Helpline.org.pl. Pod adresem www.helpline.org.pl. oraz bezpłatnym numerem telefonu 800 100 100 mogą uzyskać pomoc najmłodsi, jak i dorośli (rodzice i profesjonaliści).

Podsumowanie

W pewnym sensie "cyberrzeczywistość" odwzorowuje - na sobie właściwy sposób - kondycję Naszego społeczeństwa i tego jakim językiem się do siebie zwracamy. Ewidentnie widać jak brutalizacja życia społecznego przenoszona jest do Sieci.

A świat oczywiście zaczynamy zmieniać od samego siebie - od własnego serca i oby było w nim wiele mądrości, aby móc pozytywnie wpływać na dzieci i młodzież, o których można śmiało powiedzieć - e-pokolenie. A oto właśnie szczególne zadanie dla Was rodziców opiekunów dzieci i młodzieży oraz osób z Nimi pracujących - przede wszystkim Was rodziców:

Wpływajmy na Nich tak - by umieli być dobrymi ludźmi w życiu i w Sieci oraz, by Internet mógł być źródłem  rozwoju, a nie uzależnienia czy demoralizacji czego Państwu i Wszystkim życzę.

Opracowała Iwona Rosiewicz na podstawie poradnika dla rodziców „Przemoc i cyberprzemoc” Aleksandry Stuły. Profilaktyka zdrowia i bezpieczeństwa.