Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w szkole

Nie każde dziecko, które przychodzi na świat ma jednakowe szanse na korzystny rozwój intelektualny, fizyczny, społeczny. Dzieci niepełnosprawne, mające mniejsze szanse na prawidłowy rozwój potrzebują wsparcia i pomocy. Uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną bardziej niż ich pełnosprawni rówieśnicy są zależni od innych. Bardzo często nie rozumieją otaczającego świata, nie potrafią rozwiązywać problemów codziennego życia, wyrażać swoich uczuć, potrzeb. Mają oni znacząco niższy niż osoby w normie intelektualnej poziom rozwoju procesów poznawczych, zarówno myślenia jak i funkcji  percepcyjno-motorycznych, pamięci, uwagi. Rozwój psychoruchowy dzieci niepełnosprawnych intelektualnie  podlega tym samym prawom co rozwój  dziecka pełnosprawnego. Przechodzą poszczególne okresy rozwojowe w tej samej kolejności co dzieci zdrowe, jednak w znacznie wolniejszym tempie, odmiennym zakresie zmian ilościowych w obrębie poszczególnych funkcji. Niepełnosprawność intelektualna to niższe niż przeciętne funkcjonowanie intelektualne z jednocześnie współwystępującym  ograniczeniem w zakresie dwóch lub więcej spośród następujących umiejętności przystosowawczych: porozumiewania się, samoobsługi, trybu życia domowego, uspołecznienia, korzystania z dóbr społeczno-kulturalnych, samodzielności, troski o zdrowie i bezpieczeństwo, umiejętności szkolnych, organizowania czasu wolnego i pracy.

Wyróżnia się cztery stopnie upośledzenia umysłowego - lekki, umiarkowany, znaczny i głęboki. Dzieci z upośledzeniem umysłowym podlegają tak jak inni czynnikom, które wpływają na ich funkcjonowanie .Ich osobowość  kształtują warunki życia i wychowania, kontakty z innymi ludźmi, nabyte doświadczenia. Szkoła jest dla dziecka nie tylko instytucją nauczającą, ale również bardzo ważnym środowiskiem wychowawczym.

System kształcenia w Polsce umożliwia dzieciom z niepełnosprawnością intelektualną naukę w różnych placówkach oświatowych. Na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, zawierającego diagnozę poziomu intelektualnego, poziomu rozwoju poszczególnych funkcji poznawczych, opis poziomu funkcjonowania społecznego, diagnozę edukacyjną, zalecenia do pracy z uczniem realizują program kształcenia specjalnego dostosowany do ich możliwości poznawczych i potrzeb. Zgodnie z art. 71 b ust.1 Ustawy z dnia 7 września 1991r o systemie oświaty (t.j. DU z 2004 r nr 265, poz.2572 z późniejszymi zmianami) kształceniem specjalnym obejmuje się dzieci i młodzież niepełnosprawną lub niedostosowaną społecznie  wymagające stosowania specjalnej nauki i metod pracy.

Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 18 stycznia 2005 r. (Dz. U. z 2005 r .Nr 19 poz.166 i 167) określa możliwości i miejsca kształcenia niepełnosprawnych uczniów. Rodzice mają prawo wyboru szkoły.

• Szkoły ogólnodostępne mają zapewnić warunki do nauki, środki dydaktyczne, aby niepełnosprawność nie była barierą w nauce.

• Oddziały i szkoły integracyjne mają podobną rolę. Klasy są tu mniej liczne, a w nich 3-5 uczniów z niepełnosprawnością. Na lekcjach jest drugi nauczyciel- pedagog wspierający, który współorganizuje kształcenie integracyjne.

• Szkoły specjalne kształcą dzieci niepełnosprawne, niedostosowane społecznie, wymagające specjalnej organizacji nauki i metod pracy.

• Inne przepisy (Dz. U. z 2003 r. Nr 23 poz.193) dają możliwość nauczania indywidualnego w miejscu pobytu ucznia, któremu stan zdrowia  uniemożliwia lub utrudnia uczęszczanie do szkoły. W tym wypadku uczeń potrzebuje orzeczenia o potrzebie kształcenia indywidualnego.

W naszej szkole funkcjonują dwa oddziały specjalne dla dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym. Sposób organizacji  kształcenia specjalnego uczniów  z upośledzeniem umiarkowanym i znacznym w szkole  ogólnodostępnej, w tym integracyjnej od dnia 1 września 2011 r. reguluje Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej  z dnia 17 listopada 2010 roku. Zgodnie z nim dla każdego ucznia posiadającego orzeczenie opracowuje się Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny. Zgodnie z & 4 Rozporządzenia szkoła zapewnia uczniom:

1. realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego,

2. odpowiednie , ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne warunki do nauki, sprzęt specjalistyczny, środki dydaktyczne,

3. zajęcia specjalistyczne,

4. inne zajęcia  odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, w szczególności zajęcia rewalidacyjne i resocjalizacyjne,

5. przygotowanie uczniów do samodzielności w życiu dorosłym.

Nasza szkoła zapewnia uczniom niepełnosprawnym kształcenie, wychowanie dostosowane do ich indywidualnych potrzeb i możliwości.

Indywidualne Programy Edukacyjno- Terapeutyczne, programy zajęć rewalidacyjnych, rewalidacyjno-wychowawczych realizują określone cele. Najczęściej w ich zakres wchodzą następujące czynności:

• rozwijanie, doskonalenie poznania zmysłowego,

• rozwijanie orientacji własnego ciała i orientacji przestrzennej,

• ćwiczenie analizy i syntezy wzrokowej i słuchowej,

• rozwijanie koordynacji wzrokowo-ruchowej i słuchowo-ruchowej,

• doskonalenie sprawności manualnej i motorycznej,

• rozwijanie pamięci,

• kształtowanie i rozwijanie procesów poznawczych,

• rozwijanie procesów myślenia,

• ćwiczenie koncentracji uwagi,

• korekcja wad postawy,

• rozwijanie mowy, korygowanie wad wymowy,

• rozwijanie umiejętności czytania, pisania, liczenia.

Nasi niepełnosprawni uczniowie mają również możliwość uczestniczenia w zajęciach integracyjnych- plastycznych, sportowych, w wycieczkach, uroczystościach, imprezach ogólnoszkolnych . Są pełnoprawnymi członkami szkolnej społeczności.

Opracowała: Barbara Kluczyńska